Yemayá Sareak – Mozambique

Nerea Lopeteguik, ASPEGIko lankidetza proiektuen koordinatzaileak, Yemayá Sareak – Mozambike bigarren fasearen jarraipenaren eta hurrengo urratsen kronika kontatu digu. Proiektu hori Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura eta Lankidetza Departamentuaren Gipuzkoa Coopera programaren esparruan garatzen ari da, Afrikaren aldeko Emakumeak Fundazioarekin eta Mozambikeko Duna Lodge tokiko bazkidearekin lankidetzan. Lankidetza-proiektu honekin jarraitzeak emakumeen lidergoa eta parte-hartze aktiboa sustatzea du helburu ornitologiaren sektorean, Jangamo barrutian, Inhambanen, Mozambiken.

4. KRONIKA

Yemaya Sareak proiektuaren bidez, laster bukatzea espero dugun abeletxea eraikitzen hasi gara, Khessani kooperatibako emakumeek gizentzeko oilaskoak hazi eta saltzen dituzten gunea izan dadin. Haiek, Duna Lodge gure bazkide lokalarekin batera, baserriaren eraikuntza kudeatzeaz arduratzen dira. Baserrirako, energia berriztagarriak erabiliko dituen eraikuntza mota bat erabiltzen ari gara.

Gainera, ekainaren 13an, asteartean, Khessni kooperatibako emakumeek Jimena Tocinoren bisita izan zuten, Espainiak Maputon duen enbaxadaren izenean. Inhambane probintziako lankidetza-proiektu guztiak bisitatzen egon da, Inhambaneko gobernuak egun hauetan antolatutako jardunaldi batzuen barruan. Kooperatibako emakumeek aprobetxatu egin zuten proiektuan izandako aurrerapenak erakusteko eta esperientziak berarekin partekatzeko.

Laster abiaraziko gara, hegaztiak kudeatzeko eta oilaskoak hazteko eta saltzeko prestakuntzekin. Khessani kooperatibako emakumeak gogotsu daude ekonomikoki beren buruei eta haien familiei laguntzeko.

Yemaya Sareak Mozambike proiektuaz Aspegi, FMxA eta Duna Lodgek arduratzen dira, Gipuzkoako Foru Aldundiaren dirulaguntzari esker.

3. KRONIKA

ASPEGIk Mozambikeko emakumeen kooperatibarekin YEMAYA SAREAK proiektuaren esparruan lanean jarraitzen du. Atzo bertan, MUNDO DE MULHERES 2022 kongresuan aurkeztu genuen proiektua, Maputon, 14. edizioan. Garrantzitsua iruditu zitzaigun ekimen hori ezagutaraztea bere tailerretako baten barruan, zehazki, honako tailer honetan: «Ekintzailetza - Emakumeen autonomiaren aldeko lan-bizitzak, erresistentzia eta borroka» eta Mozambikeko, Angolako eta Brasilgo beste emakume-talde batzuekin esperientziak trukatzeko aukera izan genuen. Bereziki garrantzitsua izan zen urte honen hasieran sortutako KHESSANI kooperatibako emakumeei hitza ematea eta euren esperientzia partekatzera eta besteengandik entzutera animatzea. Hori guztia Duna Lodge-tik online formatuan, landa-ingurunean bizi direnentzat balio erantsia emanez baina batez ere, iaz pandemiaren inguruko online prestakuntza-saioekin hasi ginenetik modalitate horretara ohitu diren Khessani-ko emakumeentzat. Proiektua kooperatibako emakumeei aurkezteaz gain, ASPEGIri Donostiako bulegoetatik eta Afrika-ren aldeko Emakumeak Fundazioari zuzenean Maputotik eman zitzaien laguntza. Izan ere, joan den astean fundazio horretako ordezkaritza bat proiektuaren eremua bisitatzen aritu zen, kooperatibako emakumeekin kezkak partekatzen eta haren testuingurua zuzenean ezagutzen. Espero dezagun kooperatiba honetara egingo den azken bisita ez izatea eta laster ASPEGIk ere zuzenean ezagutu ahal izatea.

Kooperatibak izango dituen aurrerapenen berri emango dizuegu datozen asteetan ASPEGI, FMxA, Duna Lodge proiektuko bazkideen bitartez eta hori guztia, Gipuzkoa Coopera Programaren bitar-tez, Gipuzkoako Foru Aldundiari esker posible izango da.

2. KRONIKA

Yemaya Sareak II proiektuaren bigarren fasean lanean jarraitzen dugu, non Khessani kooperatibako emakumeak erabat inplikatuta dauden.

Duela bi aste hasi ziren lidergoan eta osasunean trebatzeko saioak, eta joan den astean kooperatibak lurra erosteko akordioa sinatu zuen, Duna Lodge eta Paindane udalerrien inguruetan.

Hona hemen lurra neurtzeko unea eta Khessani kooperatibako (Rivalda Miguel, Luisa Taimo eta Al-bertina Narcios) zuzendaritza-batzordeko emakumeen eta lurraren jabearen arteko akordioa. Laster eraikuntzako eta kooperatiben kudeaketari buruzko prestakuntzako jarduerekin eta gizentzeko oilas-koen hazkuntza eta salmentarekin hastea espero da.

Nerea Lopeteguik, ASPEGIren proiektuaren koordinatzaileak FMXA eta Duna Lodge-rekin lankide-tzan eta GFAk finantzatuta, unean-uneko aurrerapenen berri emango dizue.

1. KRONIKA

Yemayá Sareak – Mozambike proiektua itzuli da hegazkindegi baten eraikuntzarekin

Donostia/Madril. 2022ko uztailaren 8a. Aste hau Jangamoko barrutian hasi da. Joan den urtarrilean proiektuaren lehen zatia amaitzen bazen Khessani Kooperatibaren eraketarekin, bigarren edizio honetan kooperatiba martxan jartzean eta bere lehen negozioan (abiario bat) oinarrituko da lana.

Proiektu honekin urrats bat aurrerago joango gara; izan ere, «Yemayá-Mozambike II sareak» proiektuaren helburuen artean dago iraganean ikasitako guztia aplikatzea eta parte hartzen duten emakumeen garapen sozioekonomikoa finkatzea.

Programa Gipuzkoako Foru Aldundiak finantzatzen jarraitzen du, eta Afrikako Emakumeak Fundazioak, Gipuzkoako Enpresari Profesionalen Elkarteak (ASPEGI) eta tokiko bazkide gisa Duna Lodgek koordinatzen dute. Proiektuaren bigarren zati honek kooperatibako kideentzako prestakuntza espezifikoa ere izango du. Horretarako, Araceli Alonso Wisconsingo Unibertsitateko irakaslea izango dugu, etorkizuneko osasun-sustatzaileak prestatzen ari dena, Nazio Batuek saritutako ereduari jarraituz: «Health by All Means», hamarkada bat baino gehiagoan Kenyan eta beste herrialde batzuetan garatu duena.

Joan den astelehenean hasi ziren asteroko prestakuntza-saio horiek osasun integrala genero-ikuspegitik garatzen sakonduko dute. Hainbat gai garrantzitsu landuko dira, hala nola lidergoa, emakumeen osasunari eragiten dioten egiturazko indarkeriak, ugalketa-osasuna edo nutrizioa. Prestakuntzaren ondoren, parte-hartzaileak osasunaren sustatzaile komunitario bihurtuko dira, beren komunitateetan eskuratutako ezagutzak aplikatzeko eta helarazteko gai izango direnak.

Khessani kooperatibak laster irekiko du hegazkindegia, eta 700 gizentzeko oilasko hazteko gaitasuna izango du. Txita horiek tokiko merkatuei, hotelei eta partikularrei salduko zaizkie. Hegazkindegia martxan jartzeko, kooperatibako emakumeek tokiko adituen prestakuntza-laguntza eta Gipuzkoako emakumeen kooperatibekin esperientziak trukatzea izango dute. 

9. URTE AMAIERA - 2021

Yemayáko sareak proiektuaren lehen fasea amaitu da Mozambiken emakumeen lehen kooperatiba sortuz

2022ko urtarrilaren 27a. Yemaya-Mozambikeko sareek, lehen sektorean emakumeen lidergoa eta parte-hartze aktiboa sustatzea helburu duen proiektuak, amaiera eman zioten lehen urteko programari, urtarrilaren 25ean, onartu berri den kooperatibaren Batzar Eratzailearekin.

Programa Jangamo barrutian egin da, Inhambanen, eta Gipuzkoako Foru Aldundiak finantzatu du. Gipuzkoako Enpresari Profesionalen Elkarteak (ASPEGI), Duna Lodgek (tokiko bazkide gisa) eta Afrikaren aldeko Emakumeak Fundazioak koordinatu dute. Urtebete baino gehiagoko prestakuntza espezifikoa izan da, eta lan-ildo berriak ireki eta herrialdeko emakumeen lehen kooperatiba finkatu baino ez du egin.

Kooperatiba hori barrutiko hiru herrietako (Madava, Paindane eta Guinjata) 15 emakumek osatzen dute, eta baliabide naturalen ustiapen jasangarrian arituko da, tokiko ekonomia hobetzen laguntzeko. Genero-arrakala ekonomikoa murrizten ere lagunduko du.

Khessani Kooperatiba eratzearekin batera, beraz, emakume horientzako ibilbide propioa hasi zen. Horretarako, laguntza eta orientazio espezifikoa izango dute, kostaldeko komunitate horietan lidergoa sendotuko du eta autoenplegua eta independentzia lortuko ditu, etorkizun jasangarriarekin batera.

Azpimarratzekoa da proiektuan 26 prestakuntza-saio egin direla itsas eta kosta-ingurunearen iraunkortasunari, itsaskien morfologia eta biologiari, osasunari eta osasunaren prebentzioari buruz. Kenyako eta Gipuzkoako emakumeen elkarte eta kooperatibekin esperientziak trukatzeko aukera ere izan dute. 2022an, lidergoari, generoari, ongizateari eta, oro har, osasunari buruzko prestakuntzarekin jarraitzea aurreikusten da, bai eta kooperatiben kudeaketari buruzkoa ere, eskualdeko emakumeak beren komunitateetan aldaketa-eragile bihur daitezen laguntzeko.

8. KRONIKA

Mozambikeko Yemayá Sareakeko emakumeekin eta arrantza jasangarriari buruzko saioekin jarraituko dugu, Aztiko Iratxe Mentxaka adituarekin. Hirugarren eta azken saio horretan, Inhambaneko emakumeek aukera izan zuten, alde batetik, aurreko saioan jorratu zen karramarroaren arrantza jasangarriari buruzko zalantzak argitzeko, eta, bestetik, kostalde horretan dagoen izkiroiaren arrantza jasangarrirako gomendioekin eta jardunbide egokiekin jarraitzeko eta baliabide hori denboran zehar mantentzeko. Oso espezie eskatuak dira inguru horretan, eta emakumeek eta haien familiek merkatuetan arrantzatzen eta saltzen dituzte.

Era berean, bi espezieen debekualdien gaia aztertu zen haiekin, bai eta aldi horretan emakume horientzat eta haien familientzat diru-sarrerak sortzeko aukera posibleak ere. Haiekin hainbat aukera partekatu ziren, hala nola akuikultura, adibidez, haztegiak haztea eta izkirak gizentzea. Hala ere, ezer baino lehen, elkartu egin behar dute, ekiten eta taldean lan egiten hasteko, eta horretan arituko gara datozen asteetan. Jakinaren gainean izango zaituztegu... Yemayá Sareak Mozambike ASPEGIrekin, Mujeres por África Fundazioarekin eta Duna Lodgerekin eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren babesarekin.

7. KRONIKA

Aste honetan gai teknikoagoekin jarri gara martxan, Inhambane inguruan egiten diren ekoizpen-jarduerekin zerikusia dutenekin, baliabide askoko kostalde polit horretan, uharriekin eta faunarekin. Horretarako, Iratxe AZTIko kudeaketa jasangarrian aditua gonbidatu dugu, ezagutzak eta esperientziak partekatzeko eta Yemayako Sareak Mozambikeko emakumeek egiten duten itsaski-bilketa modu jasangarrian egiten jarrai dezaten, baliabideak agortzea arriskuan jarri gabe.

Kostaldean dauden itsaskien bizi-zikloaz hitz egin da, itsaskien tamainaz eta itsaskiak biltzeko orduan komeni denaz, koralezko arrezifeek eta mangladiek ekosistema horretarako duten garrantziaz... emakume guztiak, beti bezala, arreta handiz eta motibatuta!!! Datorren astean aurrera jarraituko dugu... agur bero bat Yemayá Sareak-Mozambike proiektutik. GFAk finantzatutako eta ASPEGIk, Mujeres por África Fundazioak eta Mozambikeko Duna Lodgek gauzatutako proiektua.

6. KRONIKA

Mozambikeko Inhambaneko emakumeekin lanean jarraitzen dugu. Irailaren 28an, Yemayá Sareak-en proiektuaren barruan elkartu ginen berriro haiekin. 14 emakume, planifikatzen diren saio bakar batean ere falta ez direnak. Pixkanaka ahalduntzen ari dira, eta haiekin batera lantzen ari garen lidergo- eta osasun-mezuak beren familiei eta komunitateei helarazten ari zaizkie. Pozik daudela esan digute, eta egiten dituzten galderetan eta erakusten ari diren interesetan nabaritzen dela. Bide batez,... oraingoan lidergoari eta osasunari buruzko zalantza-saio bat izan zen, aurreko saioetan sortu zaizkienak edo beren etxeetan eta komunitateetan sortu direnak. Interesgarrienetik... horiek guztiak eta gu ikasten ari gara... ia urte erdi daramagu eta... hau itxura hartzen ari da. Laster sartuko gara gai teknikoagoetan, itsaski-bilketa jasangarriaren garrantzian, kooperatibismoan, tokiko produktuekin diru-sarrerak sortzeko ekimenetan... kontatuko dizuegu. Agur, Nerea L. ASPEGIko Yemayá Sareak proiektuaren koordinatzailea, Gipuzkoako Foru Aldundiak finantzatutako Mujeres por África Fundazioarekin lankidetzan.

5. KRONIKA

Abuztua erritmo lasaiagoan aritu ondoren Yemaya Mozambike proiektuko Inhambaneko emakumeen kezkak, lehentasunak eta motibazioak ezagutzen jarraitzeko, joan den abuztuaren 31n esperientzia eta ezagutzak trukatzeko saio bikain bat egin genuen emakume talde horren eta Kenyako Nikumbuke proiektuko emakumeen artean. Proiektu hori Lunga Lungako 18 komunitatetako 1.000 emakumek baino gehiagok osatzen dute, Mombasan, Kenyan. Asko Haien artean ekarri ahal izan dutena eta emakume lider gisa transmititu duten indarra, beren eta beren komunitateen garapenean lagundu ahal izateaz konbentzituta, sinestezina izan da. Osasuna oinarri hartuta, ahalduntzetik abiatuta, bi herrialdeetako emakumeek elkar ezagutu dute eta beren familien eta komunitateen ohiturak eta bizi-testuingurua ezagutu dituzte. Guztia emakume talde bakoitzaren abesti eta dantzekin lagunduta, saioaren aurkezpen eta agurrerako. Espero dezagun Nikumbukerekin eta hango eta hemengo beste emakume batzuekin etorriko diren beste batzuen lehen esperientzia izatea... kontatuko dizuegu, eskerrik asko, obrigado, ahsante sana...

4. KRONIKA

Yemayá Mozambiken proiektuarekin jarraitzen dugu, landa-eremuko emakumeak osasunez trebatzen eta ahalduntzen. Azken bi saioetan, batetik elikadura eta horrek neskengan eta emakumeengan duen eragina aztertu ditugu, eta bestetik, emakumeentzako gai sakratu bat, ugalketa-sistema. Emakumeek beren gorputza ezagutzea ezinbestekoa da bizitza osasuntsua izan dezaten eta bizitza horrek elikadurarekin duen harremanaz ere arduratu daitezen. Oso interesgarria eta are interesgarriagoa Inhambaneko emakumeenganako motibazioa eta interesa. Zure kezkak, zure zalantzak... Adibidez, kaltzioak adineko emakumeengan duen garrantzia, hilerokoak nerabeengan... Horiekin guztiekin lan egiten jarraitzen dugu, eta osasun-arloko prestakuntza honen amaieran indartsu eta prest senti daitezen espero dugu, antolatzen eta ekiten lagunduko dieten gai teknikoagoekin hasteko. Ikusiko dugu nola jarraitzen duen hurrengo saioetan!

3. KRONIKA

Atzo izan genuen Inhambaneko emakumeekin lidergoari eta ahalduntzeari buruzko benetako lehen prestakuntza-saioa. Emakumearen osasuna aztertzeko saio bat izan zen, Araceli Alonso buru zuela, eta bertan Paindane, Madava eta Guinjata komunitateetako 14 emakume bildu ziren. Osasuna zer den eta osasuntsu egotea zer den bezalako galderak eta kontzeptuak aztertu eta eztabaidatu ziren talde eta bateratze-postuetan. Era berean, etxeko rolak aztertu ziren, emakumearenak, gizonarenak... eta, azkenik, Joanaren historia entzun eta hausnartu genuen, goiz ezkonduta, seme-alaba asko, senar emakumezale bat, eta tratatu gabeko minbizi zerbikal bat, 40 urterekin hil zena. Historia gogorra da, eta han-hemenka pentsarazten digu pobreziari buruz, hezkuntzarako, osasunerako, tradizioetarako... sarbide zailari buruz eta emakumeei bereziki nola eragiten dieten.

Datorren astean informazio gehiago emango dizuegu!

2. KRONIKA

Hirugarren aldiz, Yemaya Mozambikeren proiektuko emakumeekin bildu gara. Gaurko saioan, prestakuntza prestatzeko tailer bat antolatu dugu, lidergoan prestatzeko, eta uztailaren erdialdean hasteko asmoa dugu. Araceli Alonsok eman ditu gaurko saioa eta prestakuntza hori, aurreko kronikan aipatu genizuen bezala. Tailerrean zehar, emakumeak hobeto ezagutzeko eta beren artean hobeto ezagutzeko jarduerak egin dira, aske gera daitezen, eroso senti daitezen, beren familietan eta komunitateetan genero-harremanak aurkez ditzaten. Bakarka hasi dira lanean, baita talde txikietan ere, eta benetan interesgarria izan da. Oso motibatuak eta parte-hartzaileak sentitu dira. Espero dezagun hasiera on honek ildo beretik jarraitzea proiektu osoan zehar.

Hurrengo bilera bi aste barru izango da. Informatzen jarraituko dugu!

Yemayá Mozambique (ASPEGI, FMxA, Duna Lodge, GFAren laguntzarekin)

1. KRONIKA

Gaur goizean, 11: 00etan, Duna Lodgen Yemaya Mozambike proiektuko emakumeak bildu daitezkeen espazioa egokitu nahian aritu ondoren, lehen saio birtuala izan dugu parte hartu duten aktore guztiekin (ASPEGI, FMxA, Duna Lodge, Mozambikeko emakumeak eta generoaren eta ahalduntzearen arloko aditu bat eta osasunaren bidez emakumeen lidergo bat, lehen jarduerak erraztuko dituena

Hasiera batean, Inhambane probintziako lau udalerritako (Paindane, Ligogo, Guinjata eta Madava) 20-25 emakumek parte hartzea espero da.

Gaur, Duna Lodgera etorri diren 12 emakumek hartu dute parte, eta modu birtualean, Zoomen bidez, "Izotza apurtu" eta haien zein gure aurkezpenak egin ahal izan ditugu. Hasieran, normala denez, denak pixka bat urduri, baina azkenean konektatu gara eta positiboa izan dela esan daiteke. Saioaren amaieran guretzat tipikoa den dantza dantzatu dute eta inpresioa oso ona da.

Elkar ezagutzeaz gain, jatorrian planteatuta dagoen bezala aurkeztu zaie proiektua, baina argi utzita malgua dela eta haien parte-hartzearen eta interesen mende dagoela. Lekua utzi zaie hitz egiteko, galdetzeko, iritzia emateko eta, horrela, jarduera interesgarrienak elkarrekin diseinatzeko, eta, horrela, guztiak ikasi ahal izateko.

Printzipioz, datorren astean beste aurkezpen saio bat izango dugu, aipatutako 4 herrietako emakume parte-hartzaile guztiak egon ahal izango diren esperantzan. Ekainean zehar beste saio bat egingo da elkar ezagutzeko eta behar zehatzenak definitzeko, gero horietan lan egiteko.

Uztailean, aurreikusita dago Araceli Alonso generoaren eta lidergoaren arloko adituak (FMxAk proposatuta) 3 asteko prestakuntza ematea, astean 2 saiotan, emakume horiekin lidergoa eta ahalduntzea lantzeko. Eta, jarraian, Gipuzkoako eta Mozambikeko hainbat emakume-elkarterekin ari gara lanean, beren esperientziak partekatu ditzaten eta emakume horiek anima ditzaten, elkartu daitezen, gara daitezen eta bultzada eman diezaieten, bai beren buruei, bai beren familiei, ikuspegi sozial eta ekonomikotik.

Proiektua abian da, finkatutako lehen mugarriak eta hurrengo bilerak. Gure lankide Nerea Lopeteguik proiektuaren aurrerapenen berri emango digu.