Kontxa Laspiur

AEK-ko Euskara irakaslea 25 urtez. Familia euskaldunekoa, bere etxean ez zen inoiz beste hizkuntza batean hitz egin. Euskara harribitxia da, Europako hizkuntzarik zaharrena. Gurasoek argi eta garbi utzi zioten:
"Euskadin euskaraz hitz egin behar da".
Hala ere, Kontxa Laspiurrek bere bizitzaren testigantza gaztelaniaz uztea onartu du. Berak bi hizkuntzak dakizkielako eta bere bizipenak partekatzea aukeratzen duelako bere bizitzako xehetasunak kontatzen dizkigun elkarrizketa batean.
Kontxak dioenez, Espainiak izena kendu zion Gaztelari. Gerra ondoren, dena erre zutenean, gaztelarrak etorri ziren etxeak eraikitzera eta hemen geratu ziren. Francok euskaraz hitz egitea debekatu zuen, garai zaila izan zen. Zigor asko izan ziren, bidegabekeria asko. Bere anaia Imanolek Manuel izena izan behar zuen etxetik kanpo. Mutur horretaraino debekatuta zegoen hizkuntza bat adieraztea. Hala ere, gorrotoa atzean geratu da, memoria modu eraikitzailean aldarrikatzen jarraitu behar da. Horren adibide dugu IbarKurutze iturria, euskaraz hitz egiten ez zuen edo Eibarkoa ez zen jendeak denbora luzez "lau hodien iturria" deitu zuena. Eibartar hiztunentzat "Ibarrecruzeko iturria" zen eta da.

Kontxak sei anai-arreba izan zituen, eta bi zaharrenek bakarrik iraun dute bizirik. Oraingo neskei esango nieke dagoen moda lotsagabea iruditzen zaiela. Lehen moda dotorea zen, gaur egun arropa motzegia eta apurtuegia eramaten du, aurreko egunean ikusi zituen belaunak airean dituzten prakak bezala. Baserrian arropa berriagoak erabiltzen ziren, dena txukunduta eta ondo josita. Gainera, eguneroko bizitzan egiaztatzen du gazteek orain galdu egin dutela adinekoenganako errespetua, eta berak uste du pena dela, errespetua eta adeitasuna etxean landu beharko liratekeela: autobusean eserlekua uztea, adibidez. Beste hainbat xehetasunen artean.

Haurtzaroko pasarte bat gogoratzen du: "Eskolako etxera heldu zenean, hamaika eta erdietan, hamarretako ogitartekoa aitari, danbolindariari, udaletxera eramateko eskatu zion etxekoandreak, ordu biak arte ez baitzen ateratzen. Eraikinera iristean, garai hartan marmolezkoak ziren eskaileretan, gizon bat aurkitu zuen jaisten, sozialisten kapitaina, Toribio Etxeberria, gizon zoragarria, oso ona. Haren busto bat eta guzti dago. Ikusi nuen, eta nik, denbora galdu gabe, galdetu nion: Non egiten du lan nire aitak? Eta berak erantzun zidan: Ta zein da zure aita? Aspiur. Ahh! -esan zidan-. Igo eskailera horietatik eta ate bat aurkituko duzu ezkerreko eskuan. Zoaz ezkerrera, eskuinera ez. Ezkerretara. Kristalezko beste ate bat aurkituko duzu, ireki hura eta ezkerrean, hirugarren leihatilan, zure aita aurkituko duzu. Joan nintzen, eta han ez zegoen aita, baina leihatilan utzi nion ogitartekoa. -Alaba etorri da-, pentsatu zuen aitak. Iritsi zenean amari esan zion: -Bai, neskak, mutilak baino askoz bizkorragoak gera!, ezta?

Mutikoa izan banintz, aita zegoen tokitik ibiliko nintzatekeen galdezka ibili gabe. Neska zenez, ikusi nuen lehenari galdetu nion. Gaur ere, gizon batekin autoz bazoaz, errebolta berean beti, ez galdetzeagatik ".
"Gizona berekoia da eta izaten jarraitzen du, haiek beti dute egia. Ba horrela. Zorte txarra izan nuen alargun gazte geratu nintzelako. Denok bazkaltzen genuen amaren etxean igandeetan. Nire senarrari biotzekoak eman zion, ez zegoen zer eginik, baina berak Donostia nahi zuela argi zuen. Igandez jantzita eta estreinakoz, eraman egin genuen eta larrialdietan hil zen. Zein bakarrik utzi nauen! Bitartean, oso zoriontsuak izan ginen ".

"Gizonek bakoitzak bere gizartea zuen, non emakumeak ez ziren sartzen. Gu beti etxean geunden. Mercedes Careagak lan handia egin zuen emakumearen alde, Goi Argi elkartea sortu aurretik ere hitzaldi asko ematen zituen eta dena erakusten zigun: adibide onak, emakumeak prestatzen gintuen. Nire bosgarren ahizpak lehendabizi izena eman zuen eta gero nik eman nuen izena. Emakumeentzako biltoki bat zen ".

Kontxa Laspiurrek, andereño gisa, talde asko izan zituen: neskak eta mutilak, eta denak aurrez aurre ezagutzen ditu, baina izen batzuk ahaztu egin zaizkio. AEK beheko solairuetan irekitzen da. Hasteko, 1.300 ikaslek eta 33 irakaslek bi ordu emango dituzte doan. Talde berari bi irakasle irakatsiz, orduko bat, bakoitzak hitz egiteko eta adierazteko modu ezberdina zuelako. Berehala EAJk eskola bat jarri zuen ondoan: HABE. Desberdintasunak egon ziren, haiei gobernuak ordaintzen zielako. Irakasleei ordaintzeko kobratzen hasi behar izan zuten, argia, alokairua eta pertsona batzuk HABEra pasa ziren. Kalean eskolak ematera iritsi ziren, udaletxe aurrean. Pasarte bat gogoratzen du: egun batean, laurogei urteko emakume bat hurbildu zitzaien gaztelania ikasi nahian, "Madrildik zerura" esan ziotelako. Anak, ikasle galiziar batek, zerura joateko gaztelaniaz hitz egin beharrik ez zuela azaldu zion andreari, Eibartik ere bazihoala. Bera ere badoa.
Korrikan, omenaldia egin ziotenean, jendeak "ko-rri-ka, ko-rri-ka" oihukatzen zuenean, "a-e-k, a-e-k" oihukatzen zuen, lehenak izan zirela aldarrikatuz. Gogoratu Euskadi zazpi probintzia direla, eta garrantzitsua dela kontuan hartzea. Beti euskaraz hitz egiten, etxean erakutsi zioten bezala. Gaur izan ezik, eta ohore egiten digu salbuespenak.
Elkarrizketak, bere barre eta malkoekin, emakume borrokalari bat erakusten du, Iñakik definitzen duen bezala, bere lagun baten semea, hau ere 100 urte laster betetzera doana eta Kontxarengana hurbiltzen dena agurtzera eta musu bat ematera. Iñakiren ama eta bera auzokoak ziren, biak Kontxita izenekoak, bi gerlari.
Emakume maitagarri honek, hainbeste erein ondoren, besteei euskara irakatsiz jasotzen dituen maitasun xehetasunak.